Friday 14 December 2018

Mizo chawhhmeh thlai hrang hrang thatna te

Mizo Hming                : Bal
Sap Hming                  : Colocasia / Taro
Scientific Hming         : Colocasia esculenta (L.) Schott
Family                         : Araceae

A thatna:                     Bal hian Vitamin A leh Vitamin C tha hnem tak a pai bakah Protein a pai tel a, hei hian taksa leh ti hrawl a siam chak bik a. Chumai bakah Starch a pai hnem avangin taksa tan chakna tha tak a ni bawk. Pumpui tan pai tawih a awlsam avangin naute chaw leh kum upa lam tan pawh ei mi tak a ni.       


Bal

Monday 26 November 2018

Loneitute Harsatna Puitu


Loneitute Harsatna Puitu

“Kisan Call Center
1800 180 1551”

Khawvel thiamna sang zelah loneitute harsatna awlsam zawk a sut kian a nih theih nan Ministry of Agriculture and farmers welfare chuan Kisan Call Centre hi 21 January, 2004 khan a hawng a. A thil tum ber chu telephone hmang a loneitute harsatna hrang hrang hrilhfiah a, a tul hun apiang a thurawn lak theihna nih a ni a. India ram pum a loneitu te’n an harsatna mahni tawng ngei a telephone hmang a zawh fiah theih a ni a, chumi atan chuan Agriculture a mithiam te ruai in tawng chi hrang 22 lai a biak rawn theih reng an ni a. Zing dar 6:00 AM atang a zan dar 10:00 PM thlengin engtik hunlai pawhin an biak pawh theih a ni.

Monday 22 October 2018

Champhai a buh (rice) natna leh eichhetu rannung langsar zual enkawl dan

 Natna:


Blast (Mizo: Buh turh): He natna thlentu hi Pyricularia oryzae a ni a. a hnuai lem hi a awm thin dan a ni a, a natna lai hi a chhung ril a var deuh a, a ukin a hual tlangpui thin a, a hnah mai bakah buh kungah pawh a awm thin a ni.



Thursday 18 October 2018

BEER THATNA TE


             Beer thatna te sawi tur chuan Beer hi eng tia siam nge a nih hriat hmasak phawt a ngai a. Beer siam nan hian thil chi li a ngai a, chung te chu –

  • ·         Buh tun (Barley)
  • ·         Hops (thlai chikhat)
  • ·         Tui (water)
  • ·         Dawidim (yeast)

Sunday 11 March 2018

Thlai Hriak Sawr chi te (Oilseed Crops)

1. Groundnut
    Mizo Hming: Badam
    Scientific Name : Arachis hypogaea L.
    Family: Leguminoseae
    Origin : Brazil

            India ram a thlai hriak sawr chi kan neih zawng zawng a pawimawh ber chu Groundnut/Badam hi niin hriak sawr chi thlai kan chin zawng zawng 40% chu Badam hi niin kan thar zawng zawng 60% pawh hi Badam hi a ni. Groundnut hi Peanut tih te, Earthnut, Manilla nut tih te in hriat lar a ni bawk a ni. India ram a thlai hriak sawr chi kan neih zawng zawng zing a pawimawh ber a ni a. Badam hriak hi atlangpui in eitur siam nan a hman ber a ni bawk a ni (vanaspati ghee). Badam ah hian hriak 45% vel sawr theih a awm bakah Protein 26% lai a tam a pai bawk a ni. Badam hi pumpui tan pai tawih a awlsam hle a, pawisa a kan lei theih thlai zingah chuan chakna/energy pai hnem ber pakhat niin 1 Gram hian 5.8 Calories lai a nei a. Chutiang chakna/energy pai hnem dang chu Chini (4.0 calories) leh Wheat (3.5 calories) te hi an ni mai awm e. Badam a Protein awm hi thlai zingah chuan a tha ber pawl a ni phak bawk a, chu mai piah lamah Vitamin B zawng zawng a pai tel a (B12 chauh a pai tel lo). Thiamin, riboflavin, nicotinic acid leh Vitamin E te tha hnem tak a pai tel bawk a. Vitamin A erawh chu a pai tel lo. Taksa mamawh dang Phosphorus, Calcium leh Iron te hmuh tur a pai tel bawk. A tlangpuiin badam hi kan hmui emaw chi nen an ei thin a ni.
               Badam hriak sawrna hnu nawi hi Oilcake an ti a, ran ei atan leh leitha atan a hman mi tak a ni. Chumai bakah Badam hi Leguminous thlai a nih avangin in Atmospheric Nitrogen Fixation siam in lei tan a tha hle bawk a ni.

Badam (Source: Google Image)

Monday 26 February 2018

Thlai Nursery siam dan

Thlai te hi thil nung dang ang bawkin uluk tak a enkawl an ngai ve thin a; thlai tha zawk leh thar tha zawk kan neih theih nan a tiak hlim te pawh uluk leh zual a enkawl an ngai ve thin. Chung thlai tih tiahna tur leh a tiak enkawl zui zel na tur atan chuan Nursery hi uluk tak a siam a ngai thin. Thlai phun sawn ngai ang chi reng rengah chuan Nursery uluk tak a siam hi tih makmawh a ni a. Nursery hi a hman dan leh mamawh dan a zirin chi hrang hrang a awm thei ang. Tunah erawh chuan thlai kui tiahna tur awlsam ber pakhat kan sawi dawn a ni. 

Nursery hi chi hnih hlawm lian deuhin sawi ta ila, chungte chu:

1. Sunken Bed Nursery: Hei hi a hnuai a lem ang khuan Nursery tur chin kha laih khuar a ni thin a, chu mi laih khuar chhungah chuan thlai an kui tiak thin a. Phunsawn hma chuan Nursery ah tui te pein uluk tak a enkawl thin a ni. Sunken Bed hi tui tlemna hmun ah hman thin a nia, tui luangral mai tur ven nan a khuar a siam thin a ni. Arid region velah an hmang nasa bik hle.

Nursery a lai laih khuar a thlai chin / Sunken Bed (Source: Google image)

Sunday 28 January 2018

BEHLAWI CHIN DAN

Scientific hming: Vigna unguiculata
Family: Leguminosae/Fabaceae
Sap hming: Cowpea
Mizo hming: Behlawi

Behlawi rah sen chi
Photo: Google search image


Behlawi hi Mizote thlai chin uar tak pakhat a rah leh hnah chawhmeh atana hman a ni. Thlai hrisel tak, protein, Calcium leh Iron pai hnem bawk si a ni. Heti taka thlai hrisel a nih avang hian “vegetable meat” an lo ti hial a ni.
Nipui a lo thaw leh hnai tawh si a, Behlawi ching duhten hlawk zawka kan lo chin theih nan a chin dan leh enkawl dan tha kan sawi dawn a ni.

Saturday 27 January 2018

FRENCH BEAN CHIN DAN

Scientific hming: Phaseolus vulgaris
Family: Leguminosae/ Fabaceae
Mizo hming: Feren bîn, Bîn


French bean hi thlai hrisel tak, mihring tana chakna pai hnem tak pakhat a ni. Mizote pawhin kan ngaina hle a, amaherawhchu kan tharchhuah erawh a tlem hle thung. Hlawk zawka kan thar theih nan a chin dan thaa kan chin a pawimawh hle.

French bean-Arka Suvidha


Sik leh sa mamawh zawng: French bean hi ram lum lutuk lo, 15-30 C inkar hi a that duhna ber a ni. Sik leh sa thu-ah chuan kan Zoram hi a chinna atana duhthusam a ni. Khaw lum lutuk 35 C aia sangah chuan a par a tla duh a, a rah tlem phah thin bawk. Tin, vur sur a tuar theilo hle bawk.

Tuesday 9 January 2018

Brussels Sprouts Chin Dan

Nikum 2017, November thla khan Mizoram a thlai la awm ngai lo Brussel Sprout chin dan tur farmer thenkhat te nen kan ruahman a. Brussel Sprout hi khawvawt thlai chikhat niin Zikhlum, Parbawr, Broccoli te nen a thlahtu pakhat (Brassica oleraceae var. sylvestris) intawm niin chhungkaw khat (Brassicaceae / Cruciferae) an ni a, chuvang chuan Mizo te'n enkawl dan leh chin dan kan lo thiam sa Zikhlum te nen a enkawl dan a danglam vak lova. Kan ramah a tha ve thei a ngem tih enchhin pawh a phurawm hle bik a ni. Brussel Sprout chi hi Mizoramah a awm loh avangin hmun dang ami kan chah a, Mizoramah a lo tha ve viau a nih chuan zawm chhang thlak tak tur a ni ang. A chi chah hi Agriculture Technology Management Agency (ATMA), Champhai District in kan chah sak a ni.