Monday 1 August 2022

AIRTEL Leh CALL DROP

Airtel Signal tha lo chungchang kan sawi hian Champhai lama thawktu kan sawi lo tih hi min lo hriatsak hmasa ula ka lawm hle ang. Airtel te ang MNC hi chuan India ram chhung an dap chhuah mai bakah ram dang thlengin an in zar pharh a, Champhai ngawt atang chuan tih theih a tlemin a rinawm bakah kan khua lama thawk tute hi chuan kan duhthusam ang network tha min pek hi an duh hle zawkin ka ring a ni.

Chutianga Company lian chu ni mahse dan hnuaiah, a enkawltu TRAI (Telecom Regulatory Authority of India) hnuaia awm ve tho an nih miau avangin engtin nge TRAI chuan dan a zam tih hi tlem a zawng han chhui chho ila.

Phone kan han bia a, Patling/Nutling a pumpa in ring deuh deuh mai a “Ka tawng I hre thei em? Ka tawng I hre thei lo em ni?” kan han tih lung lung mai ang chi te, kan inbiak laklawh lai taka an tawp chut mai thin ang chi te hi Call Drop kan tih te chu niin hei hi QoS (Quality of Service) hnuai a TRAI in dam a zam hnuaiah phal loh a ni a, hetiang hi a awm a nih chuan Company te chu pawisa tam tak chawi tir theih an ni. Champhaiah chuan kan nitin nun nen a in zawm emaw tih mai turin ngaiah kan nei lek lek tawh hial zawk a ni.

2016 khan TRAI hian India ram a Telecom Service Provider te khuahkhirhna ti chhuakin Call Drop a awm apiangin Phone hmang tute hnenah Re.1/- an chawi zel tur a ni tiin. Mahse hei rang takin Telecom Service Provider te – Airtel, Reliance Jio, Vodafone, Idea etc. chuan khing letin Delhi High Court-ah an zual ko a. Mahse, Delhi High Court hian TRAI thuthlukna chu a ti danglam lo. Telecom Service Provider te hian High Court thuthlukna chu duh tawk lovin Supreme Court-ah an zualko leh a. Supreme Court-ah chuan hnehna chu an chang ta a ni.

Amaherawh chu, TRAI hian dan thar siam lehin Ni 1, January, 2018 atanga hman tanah hian Company te hian Call Drop hi a nasat dan a zirin Nuaih 1 atanga Nuaih 10 thleng an chawi theih dan tur khuahkhirhna a siam thar leh a. Hei hi vawin thleng a hman a la ni. He dan thar hi Call Drop a nasa lutuk tur veng tu tur leh Call lai a tawngfiah lo leh hriat hleih theih loh venna thar a ni a, a bial (circle) ang zawng a then a ni ta zawk a ni. Tower thlakhat ai a tam hman tlak mang loh a awm te, thingtlang leh zuala cheng te’n Signal an hmuh mang loh thin venna tur te a nih thu RS Sharman, Chairman, TRAI chuan a sawi.

Hetiang dan en hian Champhai leh a chheh vel a Call Drop leh QoS chhe lutuk hi engemaw chenah tan ho a, in phun lungawi mai mai ni lo che chhuak thei kan awm a nih chuan thil tha tak tur niin a lang. A chunga kan hmuh ang khian Telecom lam pawh hian Court an thleng zak zak tih kan hria a, hetiang deuh chiah hian Consumer lam pawhin PIL emaw kan theh lut ve thei reng tih a hriat a.

Chutiang ti duah kher lo pawhin TRAI hian Consumer te tan a complainna tur website a nei a, www.tccms.gov.in. Mahse vanduai thlak takin hei hi a tha lo rih niin a lang thung. Hei lo pawh hi TRAI in an siam TRAI My Call tih apps hi Playstore atanga download mai theih a ni ve bawk. Hei pawh hi vanduai thlak takin a crash duh hle. Lo download ula, lo ti chhin ve mah the u.

Thursday 3 March 2022

Antam (Mustard) Enkawl Dan

 Family : Brassicaceae (Cruciferae)

 Botanical Name :Brassica spp.

A tobul :Antam hi Middle-East leh China atanga lo chhuak a ni.

Sik leh sa :Antam hi khaw lum (tropical climate) leh khaw vawt (temperate climate) ah a chin theih ve ve a,khaw lum lutuk lo leh boruak hnawn lutuk lohna hmunah a tha duh ber a ni.

Leilung :Antam hi lei hrang hrangah an to theih rualinlei thawl tha, sawntlung lei (sandy loam) atanga tlak lei, ban lutuk lo (clay loam) ah an tha duh bik a ni. Lei thur lutuk lo leh al lutuk lo (pH-7) ah an tha duh bik ni a hriat ani. Tui tlin rengna hmunah an tha mawh hle.

Chin hun :A chi thlak hun tlangpui chu

a)      Thal Thlai atan : September thla laihawl atanga October leh February atanga March a ni.

b)      Fur Thlai atan : Fur in tan tirh (March atanga April)

A chi mamawh zat : Hectare khata chin atan antam chi hi 4 to 5 kg vel a tawk a ngaih a ni.

A kar hlat lam :

Atlar inkar (row to row) hlat zawng 30-45 cm

A bi inkar (plant to plant) hlat zawng 10-15 cm

A chinna siam dan:

A chi thlak hma in kan chinna tur hmun chu then fai a, tha tak a lei laih phut phawt tur a ni a. Hnim leh lung te paih fai phawt tur a ni.

Leitha : FYM or Bawng ek (cow dung) Hectare khatah 15-20 tonnes a chinna hmun tur siam lain pek tur. Hemi bakah hian Nitrogen Hectare khatah Nitrogen 60-90 kg, Phosphorus 60 kg leh Potassium 40 kg pek tel bawk tur a ni.

Tui pek hun : Kan thlai chinte thar hlawk tur chuan tui pek uluk a pawimawh hle a. Tui hi vawihnih tal pek tur a ni a, a chi thlak hnu ni 30-35 ah leh ni 55-60 ah te pek tur a ni.

Hlo thlawh : Hnimin a bawh loh nan leh tha taka than a pek theih nan tuthlawh hmangin thlawhfai tur. Hnim to tur leh thang zel tur ven nan hnimto hmain a thahna hlo (Pendimethalin/Fluchloralin) 1 to 1.5 gram tui lite khat nena pawlhin kah a tha.

A seng hun leh thar zat :Antam hi vawikhatah a seng zawh vek theih lova, a hralh tlak hun vela ngaihah seng mai tur a ni.

 Natna :

 

1.      Alternaria Blight :

Thlentu : Alternaria brassicae

A lanchhuah dan : He natna hi a chi hrisel lo leh himlo chin/hman a vang a thleng thin niin thlai a tichhe thin a ni. Thlai hnah leh a kungah te a dumin a val thin a ni

A enkawl dan : Dithane M-45 2 gram tui litre khat a chawhpawlhin kah tur a ni.

 


2.      Downy Mildew :

Thlentu : Peronospora brassicae

A lanchhuah dan : Thlai hnah chunglamah rawng engin a val a, a hnung lamah erawh chuan a var thet thet thin.

A enkawl dan : Damdawi vawi 2 atanga vawi 3 ni 10 dan zelah kah tur. Penconazole (1 gram) tui lite khat a pawlha kah tur.

 


3.         White Blister

A thlentu : Albugo candida

He natna lanchhuah dan chu a kung leh a parah a lo durh/sawrbawk thin a ni. A rei hnuah chuan powder var (a var phut) angina a lo insiam thin.

A enkawl dan : Damdawi (Fungicide) Meatlaxyl (6gram) leh antam chi 1 kg chin hmain chawhpawlh hmasak a tha.  Damdawi Metalaxyl emaw Ridomil MZ-72 0.5 gram tui lirte khat a pawlha ni 10 danah kah tur.

 



Rannung Eichhetu

1.      Cabbage Butterfly (Phengphehlep) :

He phengphehlep hian pangang anih laiin thlai hnah a eichhe thin. Thlai hnah te ei kawngin, a nasat phei chuan thlaiin a thih phah hial thei a ni.

A enkawl dan : A theih chuan pangang te hi thah zel tur. Panganag an tam chuan Sinosad 1g tui litre khata pawlha kah tur a ni.



1. Mustard Aphid : Hetiang rannung te tak te te hian thlai tui hnang dawtin , thlai a lo vuai ta thin a, a nasat phei chuan thlai a vuai vek thei a ni.

A enkawl dan : Metasystox 0.5 gram emaw acetamiprid 1 gram tui litre khata pawlh a kah tur.




By. Lalhmachhuani
ADHO, Department of Horticulture