Friday 24 October 2014

Carrot chin dan


Common Name : Carrot
Scientific Name : Daucus carota
Family : Umbellifarae
Origin : Afghanistan 

Carrot hi thlasik thlai zing a pakhat a ni a. Vitamin - A a pai hnem a (826 IU). Ramhmul damdawi a tan hmun tam tak a hman a ni a, rulhut pai tan a tha ni a sawi a ni a, natna hrik (bacteria) ti hlum tu tha tak niin sawi a ni bawk a. Carrot ei tam hian zun a ti tam a, mihring taksa a Uric acid awm paih chhuah na hmanrua tha tak ni a sawi a ni bawk a ni.

Boruak mamawh dan:

Khaw vawt thlai a ni a. Carrot chi (varieties) thenkhat chu khawlum tuar thei tur a duan pawh a awm tho mai. A chi tiak tur a boruak a mamawh tawk chu 7.2°C - 23.9°C inkar hi a ni. Carrot hi boruak vawh lam 10 – 15.6°C inkar ah a thar a hlawk bik bakah a lian tha bik a, mamawh a rawng a dal deuh a, sen ser sawr hmel mawi tak kha chu a ni lo thin. Khawvawh lam 15.6°C – 21.1°C inkar ah hian carrot hmel a mawiin a rawng a tak tha bik thin a, a thar erawh a hma a mi aiin a tlem zawk. Wendt (1979) in a zirchianna-ah chuan 15°C vel a boruak daiah carrot than a tha in an hrisel a, 20 - 25°C inkar-ah carrot a lian duhin a thar a hlawk niin a ziak. Carrot chin nan hian hmun tam tak ah chuan leitha aiin a boruak mamawh tawk a pawimawh zawk niin ngaih a ni. 21.1 - 26.7°C inkar-ah thlai thang duh viau mahse par erawh a chhuah lo thin, hei vang hian Carrot chi lak nan chuan khawvawt tak chauh a hman theih a ni. Khaw lum lutuk ah chuan carrot zung a tawi bik a, a chhah bik bakah tui a pai tlem a, a rawng pawh a dal deuh bik a ni. Khaw vawt ah (10-15°C) chuan carrot zung a sei tha a, a tuihnang zawk bawk a ni.

Lei mamawh dan: 

Carrot hian lei tui tling lo a ngaina a, lei thuk tha tak leh dur tha a mamawh a. Lei al emaw thur lutuk ah chin loh tur a ni (pH 5.5 - 7.0). Lei dur tha tak, lung nawi leh lei hraw lutuk awm lohna a chin chi a ni a, lei sak lutuk a chin chuan carrot zung in lei a tawn tlang that theih lo avang in carrot thar a tha thei lo. Chu tih rualin lei nem leh lutuk a chin pawh in harsatna a siam thei a ni.

A chin hun: 

North India lamah chuan August thla atang a December thla tir lam thlengin a chin hunlai a ni a. Tlangram-ah erawh chuan March - August thleng in an ching thin thung. (He lai hi sawi fiah deuh a ngai a, Lehkhabu a tlangram a tih hian Himalayan Hills ho - Jammu and Kashmir, Ladakh, Himachal Pradesh tih vel hi an sawina a ni tlangpui thin a, heng ho hi chu an boruak a vawt em em a. Mizoram leh NE-India lam a tlang ram vel hi a huam vel loh avangin kei ni ram ang tan chuan North India ho chin hun tawmpui hi a fuh deuh ber in ka hria).

Huan tin 2 leh a chanve hmun (1 hectare) a chin atan carrot chi Kg. 8 - 10 vel a ngai a. Thai chi chu a theh a theh mai pawin a tih theih a. Uluk tak a rinngil siam a, chu mi dung zui a chin pawh tih dan than tak a ni. Inhnaih lutuk a chin chuan an mahni an indip ve theih avangin a khat mawi tawk (50cm) inkar dan velah a chi chu thlak thin tur a ni. Duhthusam-ah chuan carrot chi chu chin hma in darkar 12 chhung IBA (Indole Butyric Acid) 50 ppm a chiah phawt a tha khawp mai.

Leitha / Fertilizer pek dan tur:

Huan tin 2 leh a chanve hmun-ah bawngek leitha (FYM) quintal 200 vel uluk a lei nen a leh pawlh tur a ni a. Bawngek kan pek hnu ni 25 vel a liam hnu-ah a chi kui chauh tur a ni. Nitrogen Fertilizer Kg 80, Phosphorus Kg. 60 leh Potash Kg. 60 vel thlaiin an mamawh avangin pek tur. Nitrogen fertilizer khi chu vawihnih pek a hman tur a ni a. Vawikhat pek atang a ni 35 velah a vawi hnihna pek leh tur a ni. A dang pahnih khi chu vawikhat a pek zawh nghal mai tur a ni e.

Chin hnu a enkawl dan: 

A chi kan theh atang a karkhat velah a lo tiak tan a. A tiak a tam lutuk chuan a indip loh nan pawh thawl deuh tur a ni. Pawh thawl hmain tui pek lawk deuh a tha a, pawh a awlsam duh bik a ni. Hnim leh hlo ten carrot an tih chhiat mai loh nan huan thlawh taimak a ngai a, hnim a tam lutuk chuan thlai thar a tha duh ngai lo. Tunlai thiamna hmangin hnim-tur (Herbicides) pawh a hman mai theih a, a hnuai a mi ang hian hman tur a ni e.


Hnim Hlo (Herbicides)
A tak dan (Concentration)
(Kg/ha)
Hman hun tur
Tenoran
2.5
Thlai tiah hma in
Linuran
0.5 – 1.0
Thlai tiah hma in
Propazine
1.2
Thlai tiah hnu-ah

 (Source: Advances in Vegetable Production)

Hnim thlawh fai laiin carrot bul lo lang te lei a chhilh that leh vek tur a ni a. Carrot bul a lan a ni sa a do reng chuan a rawng sen ram tur kha a lo hring nghulh thei a, chuvang in uluk tak in a bul lang lo turin ka leiin kan chhilh leh thin tur a ni.

Tui pek dan tur:

Carrot hi tui pek that loh chuan a ram lo thin a, a thar pawh a hlawk lo a ni. Tui duhthusam a hmu lo carrot chu a tui lo deuh zawk a. Chuvangin thlai thar hlawk tak leh tui tak nei thei tur chuan uluk tak a tui pek ve reng thin a ngai a ni. Chin zawh hnu-ah tui pek nghal tur a ni a. Nipui lai chuan ni 3 atang a ni 8 inkar dan velah tui pek reng an mamawh ve a. Carrot chin na hmun lei chu kut a zuk khawih a, lei zuk hrual deuh hian hnawng a awm loh chuan tui pek mai tur a ni. Amaherawh chu tui a mamawh tawk ai a tam pek erawh chu an haw em em a, tui tling khawp a pek phei chu an chhiat pui thei hle a ni. A pek dan tawk thiam a, tam lutuk lo leh tlem lutuk lo pek thin tur a ni.

A thar lak dan / Harvesting:

Carrot chu a thar hun tak-ah chauh chawh tur a ni a, hma lutuk leh tlai lutuk a chawh chuan carrot a ti hmelhem nasa thin. A laihawl hawlhtlang a 2.5 - 4 cm vel an nih ah chawh tur a ni a, tlem a chawh tlai deuh hian a rawng a mawi bik niin mithiam ten an sawi. Chawh hun laiin carrot chu uluk takin a bul ti chhe lova pawh chhuah mai tur a ni a, hliam leh hmel hem lo tur a uluk tak a pawh chhuah tur a ni. Carrot hi Tin 2 leh a chanve hmunah quintal 100 - 150 te a thar theih a ni.

Carrot chi hrang hrang (Varieties):

1. Chantenay: Thlasik a chin chi carrot a ni a, a rawng a mawi deuh bik a, serthlum rawng niin a thlum tui bik.

2. Danvers: Thlasik a chin chi tho a ni, a hma a mi aiin a rawng a tak deuh bik a ni.

3. NO. 29: Nipui lai a chin chi a ni a, khawlum a ngam a, PAU, Ludhiana atang a siam chhuah a ni.

OOTY-1, Pusa Kesar, Pusa Meghali, Pusa Yamdagni (sel-5), Royal Chantenay, Nantes Half Long, Nantes.
Source: Google


No comments:

Post a Comment