Sunday 21 May 2017

Taksa tana Thingpui (Tea) in thatna te

                                                         Hming      :       Tea (Thingpui)
                                          Scientific Name      :       Camellia sinensis
                                                         Family      :       Theaceae


                    Mizo te hi thingpui ngaina tak hnam kan  ni a, thenrual pawlna leh inleng te lo kawm nan te, inhmuh khawmna hmunah te kan chawi lar em em leh a tel lova kan awm theih loh pakhat chu thingpui hi a ni a. Heti khawp a kan ngainat nisi hi taksa tan a thatna leh tangkaina hria kan tam lo mai thei. Chuvang chuan i han chhui zau teh ang.

Origin:
               Thingpui hi China atang a rawn chhuak niin an ngai a. China ram thawnthu-ah chuan thingpui hi kum B.C. 2737 khan Shennong hmunah intan a ni tih a sawi a, mahse finfiahna nen a zirchianna-ah chuan Yunnan / Sichuan hi a lo chhuahna ni a ngaih a ni. Ziak ngei a thingpui chungchang ziahna hmasa ber ram pawh China tho a ni. Thingpui hi atirah chuan damdawi a tan a hman thin a ni a, tak deuh in an in thin. Mahse hun kal zelah damdawi atan chauh ni lovin in thin a lo ni ta a ni.

Chemical Composition:
                      Caffeine hi thingpuiah hian 3% vel a awm tlangpui a, hei hi stimulant chikhat niin mihring min ti harh thin tu a ni a. Vaihlo (Tobacco) leh Coffee te hian an pai hnem zual a, Coffee han in chang leh zial han zuk chang a mut chhuak an reh huai mai hi Caffeine vang hi a ni a, tam lutuk mihring in kan ngeih lo a ni. Thingpui han in a, phak deuh chap mai hi polyphenols vang a ni a. Chung te chu Thearubigins leh Theaflavin te niin thingpui ti sen tu te hi an ni. Theaflavin hian HIV inthlah pung tur a ven theih bakah thisen zam a thau inkhawlkhawm tur a veng thei tih hmuhchhuah tawh a ni bawk a, cancer cell thang lian tur leh inthlah pung zel tur a veng thei ni a sawi bawk a ni.

                                                    Taksa tan thingpui thatna te

Taksa pumpui tan:

  1. Thingpui ah hian Antioxidants a tam avangin vun chuar tur a veng thei a, timur insiam thar tur leh chhe mai tur a ven theih avangin taksa a ti lang tar har a. Sawi tawh angin cancer lakah min veng thei ni a sawi bawk a ni.
  2. Thingpui ah hian Coffee ai a caffeine a pai tlem avangin taksa tan a tha zawk a. Caffeine hi a tawk chauh a taksa in a lakluh chuan taksa tan pawina a awm lova, a tam lutuk chuan taksa peng hrang hrang te a ti chhe ve thei a. Tin, mut hunbi dik a kan mut theih nan te pawh thingpui hi a tha zawk a ni.
  3. Taksa in tui a mamawh tam avangin thingpui in hi a hrisel a, taksa vawng hnawng tu a ni theih bakah tui lawng tawp a in aiin thingpuiin hi a hrisel zawk a, Antioxidants min pek tel avangin. Thingpui hi vawi khatah no 5/6 te kan in a nih loh chuan a pawina a awm lo tih zirbingna atang a hmuh chhuah a ni.
Rilru lam tan:
  1. Zinchian-na a an hmuhchhuahah chuan thingpui hian rilru fim leh bing zawk min pe thei. Amino acid L-Theanine hi thingpui hnahah a awm a, hei vang hian kan thluak a hriatna thazam te chuan hahdam tak leh fim takin ngaihtuahna a sawrbing thei a ni. Ngaihtuahna hmang mi zirlai te tan thil tha taka ni tih a hriat theih.
  2. Japan rama an zir chianna ah chuan mihring ni tin a thingpui no 2 in thin te chuan an hriatna in ngai lo te aiin a let in an hlauh tlem zawk tih an sawi.
  3. Taksa chau lutuk a ven thei bawk a ni. Stress hormone chi khat cortisol, mihring min ti chau thin tu hi thingpui hian 20% laiin a ti tlem thei tih hmuh chhuah a ni a, chauh chang a thinpui han in hian kan harh sawt thin a ni.
  4. Thingpui hian luna, zan mut theih lohna leh hriatna thazam te a ti chak a, hrisel zawkah min siam thei a ni.
  5. Thingpui hian hriatna rei vaklo a ti chak thut thei (short term memory). Enge maw chhinchhiah duh i neih chuan thingpui han in zauh kha a tha a, rei vaklo kan hriatna a ti chak thei a ni.
Lung leh taksa peng dang tan:
  1. Thingpui hian heart attack leh stroke lakah min veng thei a, thisen zam a thisen khal lo awm, heart attack avang a harsatna tam tak awm lakah min veng thei a. Research chuan thingpuiin thinte chu heng natna lakah hian 70% zetin an him zawk a ni tih an chhuah.
  2. Ruh a ti chak thei a, thingpuiah bawnghnute pawlh kher lovin thingpui lawng tawp hian ruh chak tak min pe thei tih hmuhchhuah a ni.
  3. Lung natna lakah thingpui sen leh green tea te hian min veng thei bawk a ni.
  4. Cholesterol a ti tlem thei tih China lam a zirmi te chuan an sawi. Thingpui in hian 17% vel nawtin thisen zam a thauchhia inhnawh khawm tur a ti tlem thei a nih chu.
  5. BP (Blood Pressure) / Thisen sang lakah thinpui hian min veng thei a ni tih hriat a ni tawh a, BP sang nei miin thingpui sen hang a in hian 50% ngawtin a thisen sang zel tur a veng thei.
  6. Chaw eikham a thingpui sen hang han in hian pumpui a kan chawei te paitawih a ti awlsam hle a ni. China lamah khian chaw eikham thingpui hi an in nasa ve hle a nih hmel e. Thingpui a tannins a awm vang ni a ngaih a ni,
  7. Pum nuam lo leh thil ei pai nuam lo nei thin tan a tha hle a ngaih a ni a, hei hi a chhan chu thingpui a polyphenols awmte vang niin an ngai.
Taksa mawi nan:
  1. Thingpui in tam hian ha a ti bal niin mi tam takin an ngai thin a, a nihna takah chuan thingpuiah hian tannins leh fluoride a awm avangin ha a ti chang a, chu mai bakah ha nget tur thlengin a veng thei a ni.
  2. Thingpui ah hian calorie a awm tlem avangin taksa thau tur a veng thei a, chini leh bawnghnu te pawlh lova thingpui sen hang in hian taksa min ti harh siin thau chhia insiam tur a ti tlem thei a ni.
  3. Thingpui hian taksa khawl (metabolism) hnathawh a ti chak a, thauchhia taksa a inkhawl khawm tur chu vengin taksa rihna tih hniam nan a tha tak pakhat a ni.
  4. Thingpui a antioxidants awm hian arngeng leh hmaibawl insiam tur a veng thei a, 4% laiin hmaihnawih thenkhat aiin a tha zawk niin mithiam te'n an sawi.
  5. University of Chicago a zirchianna chuan thingpui a polyphenols awm hian ka chhung a bacteria te'n ka an ti rim chhe tur a veng tih an hmuchhuak a. Thaw uih tur a veng thei a ni.
Dam min pe thei:
  1. Taksa raldo khawl a ti chak thei a, tlang hri leng leh natna benvawn lakah min veng thei bawk a ni, Coffee in thin te leh thingpui inthin te atang a zir chianna ah thingpui that zawk zia hmuh chhuah a ni.
  2. Cancer natna lakah min veng thei a. Mithiam te chuan eng cancer ber lakah nge min ven theih tih ah an inhnial mek. Hnute, Chuap leh Prostrate cancer lakah min veng thei tih erawh chiang tak a hriat a ni tawh thung. Cancer lak a 100% a min veng thei ni chiah lo mahse thingpui in hian engemaw chenah min veng a ni.
  3. Arthritis (ruh chuktuah natna) lakah thingpui hian min veng thei a. Research chuan thingpui in thin te hian 60% laiin arthritis natna an vei tlem zawk a ni tih an hmuchhuak.
  4. Parkinsons natna lakah thingpui hian min veng thei a. Parkinson natna chu Central Nervous lam khawih chhe thei a ni. 
  5. HIV natna inthlah pung zel tur a veng thei tih Journal of Allergy and Clinical Immunology chuan a chhuah a, thingpui hi HIV damdawi hmuh chhuah theihna tur te pawh a ni mahna le!
  6. Diabetes /zun thlum lakah thingpui hian min veng thei a, a bikin type - 2 diabetes natna lakah niin mithiam te'n an sawi.
  7. Thisen thlum lakah thingpui a catechin leh polysachharides awm te hian min veng thei tih hmuh chhuah a ni tawh.
  8. Hritlan vang a hnar a lo pin viau hian thingpui sen hang leh ser (lemon) tur sawr han in hian hnar ping a ti veng huai ve thei tlat bawk a ni.

Source: Google Image Search
(Leh pek ah Green Tea chungchang bik ziah tum a ni ang - Hriata )

No comments:

Post a Comment